Salah sahiji hal anu paling menarik tina sajak nyaéta pamakéan istilah-istilah anu kadang-kadang teu kita pahami. Salah sahijina nyaéta “wirahma” anu sering ditulis dina endapan sajak, tapi naon sih artina?
Apa Itu Wirahma?
Wirahma nyaéta istilah Basa Sunda anu artina “nada pangambang,” atanapi bisa ogé diartikeun “hal anu ngagunakeun nada dina pamacaan.” Biasana, wirahma dianggo dina sajak minangka pernyataan anu ngagunakeun nadana ngalakukeun efek-efek emosi kalawan ngarasa anu diharapkeun tina pamaca.
Contona, dina sajak “Jentrekeun” ku W.S. Rendra, aya ayat anu ngagunakeun wirahma sareng nada anu ngalakukeun efek dramatis:
Wé, wé, wé.
Aing geus ngaluluhkeun
Sakadéngan loba bapa.
Loba bapa anu teu ngarasa
Kusabab wé.
Wé, wé, wé.
Dina ayat ieu, nada wirahma ngalakukeun efek emosi anu dibutuhkeun pikeun ngajelaskeun kasedihan anu auteur pikeun dipikawanohkeun. Wirahma bisa ngagunakeun nada anu kadang-kadang teu biasa dipaké dina Basa Sunda, ngan ukurannya ngalakukeun efek anu leuwih méwah dina pamaca.
Jentrekeun Dina Sajak
Sajak “Jentrekeun” ku W.S. Rendra nyaéta salah sahiji sajak anu paling padadek dina Basa Sunda. Sajak ieu ngalakukeun narasi anu kacida pikeun ngajelaskeun keadaan anu ngagunakeun rasa syukur, naha aya nu ngalurugkeun sareng teu ngalurugkeun sareng kana, sareng ngahartikeun kana.
Ngan sajak ieu ogé ngagunakeun unsur-unsur anu kadang-kadang teu umum dina sajak, contona ngagunakeun bahasa anu kadang-kadang teu standar sareng ngagunakeun istilah-istilah anu teu umum. Ngan hal ieu bisa jadi tantangan pikeun pamaca, tapi ogé bisa nyadiakeun warna sareng karakter dina sajak.
Kesimpulan
Kalawan pamakéan wirahma dina sajak, auteur bisa ngagunakeun nada sareng intonasionalitas pikeun ngalakukeun efek emosi sareng ngajelaskeun perasaan anu diharapkeun tina pamaca. Jentrekeun nyaéta conto anu bagus tina pamakéan hal anu teu umum sareng pamakéan wirahma pikeun ngagunakeun efek dramatis anu kadang-kadang teu bisa dipikawanohkeun ku kata-kata biasa.
